با شیوه های متعددی، تصمیم ناپذیری منطق محمولات اثبات شده که در هر کدام از این روش ها به نحوی از دیگر حوزه های علوم استفاده شده است. یکی از شیوه های نسبتا پیچیده، اثباتی است که مبتنی بر مفاهیم جبری مانند گروه ها، نیم گروه ها (semi groups) و مسایل کلمه ای (word problems) مرتبط با آن است. پس از بررسی این شیوه برخی مسایل تازه نمود پیدا می کند، مثلا به نظر می رسد تمامی اثبات های ارایه شده یک هسته مرکزی دارند که در همه آن مشترک است و متاثر از مساله توقف (halting problem) هیلبرت است. با مشخص شدن این موضوع به نظر می رسد تصمیم ناپذیری منطق محمولات امر تبعی است؛ یعنی منطق محمولات مانند زبان گسترده ای است که قابلیت بیان مسایل تصمیم ناپذیر را داراست.

نوشته حاضر به معرفی پدیده «از پیش انگاری» و طبقه بندی گونه های آن اختصاص یافته است. این ویژگی زبانی همواره توجه زبان شناسان را به خود معطوف داشته، ولی صرفا در محدوده پژوهشهای زبان شناسان باقی نمانده و با بسط منطق محمولات مرتبه اول و معرفی منطق محمولات مرتبه دوم از سوی منطقدانان، به یکی از مسائلی مبدل شده که علاوه بر زبان شناسان، منطقدانان را نیز مشغول خود ساخته است. در این مختصر کوشش خواهد شد، پس از معرفی «از پیش انگاری» به بحث و بررسی این پدیده از دو منظر زبان شناختی و منطقی پرداخته شود و ماهیت آن مورد بازبینی قرار گیرد.

میل به سادگی در توصیف نظام، یکی از مفاهیم پایه در فلسفه علم و روش های علمی است. زبان شناسی زایا نیز، برای رسیدن به کار آمدی موثرتر می کوشد تا اسباب نظری خود را به حداکثر سادگی برساند. در این مقاله، برای تحلیل سادگی دو نگرش چیره راجع به زبان با یکدیگر مقایسه شده اند که در هر دو آن ها میل به سادگی الزامی روش شناختی است. اولی نظریه ایکس تیره است که چامسکی آن را با اصلاحاتی در نظریه حاکمیت و مرجع گزینی برگزیده و دومی نظریه انواع در منطق است که مونتاگیو آن را برای تحلیل نحوی منطقی زبان به کار برده است. علت انتخاب این دو نظریه، این بوده است که هر دو به نتیجه مشابهی می رسند و از روش های صوری برای توصیف نظام سود می جویند. صوری سازی علاوه بر دقت در تحلیل، قابلیت تعمیم را به دنبال دارد. تعمیم خود مفهومی ماخوذ از سادگی است. یعنی هر چه رابطه ها کمی تر باشد نظام ساده تر است. تحلیل زیر بر پایه مقایسه این دو نظریه نشان می دهد که این پیش بینی همیشه قابل تحقق نیست و توصیف سادگی همیشه ساده نیست. افزون براین، بررسی های دقیق دال بر این است که از این گونه روش های صوری، به علت رابطه های درونی در میان عناصر و اصل های هرنظریه، می توان نتیجه های دیگری هم گرفت. در نهایت، در این مقاله چنین نتیجه گرفته شده است که برای تحلیل نظام هایی که با دقت و به طور یکسان صوری سازی شده اند، اصل مازاد تبیینی که از سوی گیلیس طرح شده است، می تواند معیار خوبی برای سنجش آن ها باشد.

فیلسوفان مسلمان هر ممکن الوجودی را زوجی ترکیبی از ماهیت و وجود میدانند. از زمان میرداماد این پرسش مطرح شد که اصالت با کدامیک از این دو است؛ با وجود یا با ماهیت؟ بتبع بحث از اصالت و اعتباری بودن وجود و ماهیت، مسیله تشکیک نیز مطرح شد؛ سوال اساسی این بود که وجود مشکک است یا ماهیت؟ قایلان به اصالت وجود معتقد بودند تشکیک از آن وجود است. در مقابل، قایلان به اصالت ماهیت بر این باور بودند تشکیک از آن ماهیت است. در این، میان میر قوام الدین رازی دیدگاهی متفاوت از این دو قول دارد و معتقد است تشکیک در ماهیت بمعنای محمولات ذاتی و همچنین در محمولات عرضی که مبدا اشتقاقشان مستند به ذات و ذاتی موضوع نباشد، محال است اما در محمولات عرضی که مبدا اشتقاقشان مستند به ذات و ذاتی موضوع باشد، تشکیک رخ میدهد. مسیله اصلی مقاله حاضر بررسی دیدگاه میرقوام الدین رازی درباره تشکیک در محمولات عرضی است. هدف از این پژوهش نشان دادن قول سوم در این مسیله است که تا بحال مغفول مانده است. تحقیق به روش توصیفی تحلیلی و تا حدی با رویکرد تاریخی، فراهم آمده است. نتیجه یی که از این پژوهش برآمده اینست که سخن میرقوام الدین رازی، با توجه به سخن مشاییانی همچون ارسطو، میتواند درست و قابل دفاع باشد.

الگوسازی از ذهن و ارایه مدلی که قابلیت های پیچیده ذهن را داشته باشد یکی از افق های توانمندی بشر است.اگرچه عمده تلاش ها در این زمینه بیش تر از نیم قرن سابقه ندارد و با دستاوردهای مسحورکننده خود یکی از پدیده های شگفتی ساز شده است، اما هر چه این رویا رنگ واقعیت بیش تری به خود می گیرد مشکلات بزرگ تری را بر سر راه نظریه پردازان هوش مصنوعی قرار می دهد. دو مساله عمده ای که در این زمینه در مقاله حاضر بررسی خواهد شد عبارت اند از: الف - آیا سیستم های هوشمند قادر خواهند بود هر مساله ای را حل کنند؟، ب _ آیا می توان رابطه ای میان این مساله و تصمیم ناپذیری منطق محمولات مرتبه اول برقرار کرد؟، که هریک از آنها در درون خود شامل مسایل جزئی تری هستند که به طورخلاصه عبارت اند از: 1 – چه سیستمی را می توان سیستم هوشمند نامید؟، و 2 – نحوه حل مساله در سیستم هوشمند به چه صورتی است؟، و 3 – چه سسیستمی را تصمیم پذیر گویند؟فرضیه های مطرح شده در این مقاله نیز بدین قرارند:الف – سیستم های هوشمند از رویه ای الگوریتمی تبعیت می کنند. اگر بتوان مساله ای یافت که الگوریتم پذیر نباشد، می توان نتیجه گرفت آن مساله برای سیستم هوشمند حل ناپذیر است. ب - حل مسایل در هر سیستم هوشمندی متاثر از منطق حاکم بر آن است، بنابراین، عدم حل برخی از مسایل توسط سیستم منعکس کننده ناتوانی منطق (محمولات) در ارایه الگوریتمی متناهی برای برخی از فرمول هاست تا مشخص کند آیا آن فرمول ها معتبرند یا خیر.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

منطق ارسطو در دوران جدید با مخالفت های بسیاری مواجه بوده است و برخی نیز بر آن بودند که با وجود نظریه مجموعه ها و منطق محمولات، دیگر نیازی به منطق ارسطو نیست. اما گستره تحقیقاتی که منطقدانان غربی در چند دهه اخیر در زمینه منطق ارسطو به عمل آورده اند، نشان می دهد که این منطق هنوز هم زنده و قابل اعتنا است. در میان مطالعات انجام گرفته درباره منطق ارسطو، دو رویکرد را می توان از یکدیگر متمایز ساخت. در یک رویکرد، قیاس ارسطویی به عنوان یک دستگاه استنتاج طبیعی (Natural deduction system) صورتبندی می شود. کرکران (John Corcoran) و اسمیلی (Timothy Smiley) از این رویکرد دفاع می کنند. در رویکرد دوم، نظریه قیاس ارسطو با نگرش اصل موضوعی (Axiomatic system) سامان می یابد. چهره برجسته این رویکرد منطق دان مشهور لهستانی، لوکاسیه ویچ (Jan Lukasiewicz) است. در این مقاله به معرفی دستگاه اصل موضوعی منطق ارسطو از نگاه لوکاسیه ویچ پرداخته شده است.

لطفا برای مشاهده متن کامل این مقاله اینجا را کلیک کنید.

منطق گفتگویی از جمله نظریه هایی است که در آن به زبان و سخن به عنوان پدیده هایی اجتماعی نگریسته می شود. این نظریه که تاثیر چشم گیری بر منتقدان و نظریه پردازان بعدی گذاشت، در قالب دو گزاره اصلی چندصدایی و تک صدایی، ظرفیت و افق تازه ای برای خوانش متون گوناگون به دست داد. این مقاله درصدد است تا با بازخوانی منطق الطیر عطار بر اساس منطق گفتگویی میخاییل باختین، میزان همخوانی این تئوری را با روایت عطار از سیر پرندگان به سوی سیمرغ، بررسی و تحلیل نماید. این بررسی نشان می دهد که عناصری همچون حقیقت مداری، وحدت گرایی و رابطه مرید و مرادی، از منطق الطیر متنی تک صدایی می سازد، اما مواردی وجود دارد که این متن را چندصدا کرده است؛ از جمله این موارد، پیشبرد روایت با تکیه بر گفتگوست که موجب می شود صدای شخصیت های دیگر نیز در کنار صدای نویسنده شنیده شود. افزون بر این، تاکید هدهد بر حرکت جمعی و پیدایش دیگربودگی که سرانجام، به فروپاشی شخصیت استعلایی هدهد می انجامد و همچنین، وجود فضایی کارناوالی و نشانه هایی از نقیضه و سبک بخشی، خاصیتی چندآوایی به منطق الطیر داده است.